UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen
Afdeling Sociologie en Antropologie
OS BALDIOS
Een onderzoek naar de levensvatbaarheid
van een socialistische wet met betrekking tot
de communale dorpsgronden in Portugal
Doctoraalscriptie van
Roel Klein
en
Bert Stok
Begeleider: Dr. N.O Kielstra
Amsterdam, juni 1986
Summary | Samenvatting | Scriptie
Summary
The last of the land reform laws introduced in 1975/76 and originating out of the “Carnation Revolution” of 1974 was the baldios-law. The aim of this law, which fell under the Agrarian Reform, was to give back to the local population the communal lands (baldios), which had been confiscated by the state under the Salazar regime in order to realize a large-scale afforestation project. Along with land restitution, this law provided for local governing councils which were to carry out the communal management of the baldios.
In view of the considerable problems which surround the realization of this law, we asked ourselves to what extent the baldios-law could be considered to be viable. This question had to be placed in the general context of the problems and dilemmas surrounding “left-wing” agrarian policies. First however we had to explain how the baldios could still be a political issue at the time of the revolution in 1974. The following four issues proved to be of importance:
– the factors which led to the continued existence of the communal lands in a number of places,
particularly in northern Portugal, up until the Salazar period;
– the nature of state intervention, particularly around the large-scale afforestation project, under the
Salazar regime;
– the nature of the changes which took place during the past few decades in those village
communities which still had communal lands at their disposal;
– the political developments directly following the revolution of 1974.
Whether or not the baldios-law would prove viable depends in our opinion on the following factors:
– the outcome of the political controversies surrounding this issue on the national level;
– the problems surrounding the realization of this legislation on the local level;
– the extent to which this law can meet its own ends.
The original ideas and motives behind the baldios-law were socio-economic, managerial and politico-ideological in nature. The socio-economic aim was to raise the standard of living in those communities to which the law applied. The managerial aim was to increase the sense of responsibility of the local population for the forest reserve. The politico-ideological aim was to introduce new forms of collective management of production units which would provide “training” in socialism and collectivism. By reverting to a communal institution like the baldios, the Portuguese left hoped to counter the growing trend towards individualism and to give collectivism a new lease of life.
On the national level, the controversies centered around the politico-ideological, financial and economic aspects of this legislation. We have tried to argue that, aside from the outcome of these controversies, which will in itself determine the political fate of the baldios-law, the origins of the problems surrounding the concrete realization of this legislation can be traced back to the inadequate analyses made by the political left concerning the nature of the village communities which had communal lands at their disposal up until the Salazar period, and regarding the changes which had taken place in those same communities over the past decades. A critique of this analyses is partly based on the results of our own research. We seriously question whether the baldios possess that social content which is normally attributed to them. We doubt that this institution can provide a base for collectivism, or that it can provide the foundation for a socialist model of agricultural production. We also maintain that the assumption that one can make small farmers or peasants receptive to socialist ideas by deploying strategic methods behind their backs has only added to the problems.
Samenvatting
Als laatste in de reeks landhervormingswetten uit de periode 1975/76 voortvloeiende uit de Portugese Anjerrevolutie van 1974, werd de wet op de baldios uitgevaardigd. Deze wet, die onderdeel vormt van de Agrarische Hervorming, behelst de teruggave aan de lokale bevolking van de communale dorpsgronden, welke onder het Salazar-regime door de staat in beslag waren genomen ter realisatie van een grootschalig bebossingsproject. De teruggave van de communale gronden werd in de wet gekoppeld aan het in het leven roepen van lokale bestuursraden, die op gemeenschappelijke wijze de gronden dienden te gaan beheren.
Aangezien de uitvoering van de wet op een aantal grote problemen stuit, hebben wij ons de vraag gesteld in hoeverre de wet op de baldios levensvatbaar moet worden geacht. Dit moet dan worden bezien tegen de achtergrond van de meer algemene vraag wat de problemen en dilemma’s zijn van een “linkse” agrarische politiek met betrekking tot kleine boeren. Allereerst moest echter de vraag beantwoord worden, hoe het mogelijk was dat de baldios ten tijde van de revolutie van 1974 nog een politieke kwestie konden vormen. Hierbij zijn vooral de volgende vier elementen van belang:
– de oorzaken van het feit dat tot aan de vestiging van het Salazar-regime op vele plaatsen, met
name in Noord-Portugal, communale gronden zijn blijven bestaan;
– de aard van de staatsinterventie, met name het grootschalig bebossingsproject, onder het
corporatisme;
– de aard van de veranderingsprocessen die zich de afgelopen decennia hebben voltrokken in die
dorpsgemeenschappen die nog beschikken over stukken communale grond;
– de politieke ontwikkelingen direct volgend op de revolutie van 1974.
De levensvatbaarheid van de wet op de baldios is onzes inziens afhankelijk van de volgende factoren:
– de uitkomst van de controversen met betrekking tot de wet op het nationale niveau;
– de problemen met de uitvoering van de wet op het lokale niveau;
– de vraag in hoeverre de wet aan haar eigen doelstellingen kan voldoen.
De achterliggende ideeën en motieven van de wet zijn van sociaal-economische, beheerstechnische en politiek-ideologische aard. Sociaal-economisch in de zin van het verhogen van het levenspeil in die gemeenschappen waar de wet betrekking op heeft; beheerstechnisch in de zin van het vergroten van het verantwoordelijkheidsgevoel bij de plaatselijke bevolking ten aanzien van de bossen; politiek-ideologisch in de zin van het in het leven roepen van vormen van collectief beheer van productie-eenheden, die dan als “leerschool” moeten dienen voor socialisme en collectivisme. Links poogde door terug te grijpen op een communaal instituut als de baldios de recente individualiseringstendensen te kunnen keren en het collectivisme nieuw leven in te blazen.
De controversen met betrekking tot de wet spelen zich voornamelijk af op het politiek-ideologische, financiële en economische terrein. We hebben trachten aan te tonen dat afgezien van de uitkomst van deze controversen, welke de algemene politieke voorwaarde vormt voor de effectuering van de betreffende wet, de problemen met de uitvoering vooral zijn terug te voeren op de gebrekkige en inadequate analyses die door “links” zijn gemaakt ten aanzien van zowel het karakter van de dorpsgemeenschappen, die tot aan de vestiging van het Salazar-bewind nog de beschikking hadden over communale grond, als van de veranderingsprocessen die hier de afgelopen decennia hebben plaatsgevonden. We hebben mede op basis van eigen onderzoek deze analyses bekritiseerd en willen dan ook betogen dat het ten zeerste de vraag is of het verschijnsel “baldio” wel die sociale inhoud heeft die haar in het algemeen wordt toegeschreven. Het valt te betwijfelen of op basis van dit instituut het collectivisme kan worden gestimuleerd en een basis kan worden geschapen voor een socialistisch georganiseerde landbouw. Daarnaast komen ons inziens de dilemma’s mede voort uit de visie als zou men via strategische middelen, achter de ruggen van de betrokkenen om, de kleine boer ontvankelijk kunnen maken voor socialistische ideeën.